Zo’n 70 à 80% heeft er last van: het imposter syndroom. Het spreekt vanzelf dat wanneer je innerlijke criticus de kop op steekt, je niet in staat bent om goede content te maken. Zit dat vervelende stemmetje in je hoofd te zeuren? Dan is mijn advies heel simpel: Step. Away. From. The. Computer. Dit is niet het moment om te schrijven.
Gelukkig zijn er een aantal manieren om die onwelkome gast het zwijgen op te leggen. Voor deze blog sprak ik met Sarah Debaets, leadership coach en Licensed Associate van het Impostor Syndrome Institute.
Het imposter syndroom: wat is het eigenlijk?
“Ik hou niet zo van de term ‘syndroom’. Zo lijkt het wel een ziekte, en dat is het absoluut niet. Het is eerder een gevoel dat je overvalt, dat je niet goed genoeg bent. Zelf geef ik de voorkeur aan de ‘imposter experience’ of ‘imposter gap’. Eenvoudig uitgelegd gaat het om een te lage inschatting van je eigen competenties, waardoor jij jezelf minder bekwaam acht dan dat de buitenwereld jou ziet. Het komt vooral voor bij mensen die erg intelligent zijn en de lat voor zichzelf bijzonder hoog leggen. High achievers dus. Eigenlijk is de imposter experience een teken van een hoog zelfbewustzijn. Wie er last van heeft, neemt niets vanzelfsprekend en stelt zichzelf voortdurend in vraag. Op zich is dat natuurlijk een mooie eigenschap, zolang die innerlijke criticus geen stokken tussen de wielen steekt natuurlijk.”
Wat is de oorzaak?
“Onderzoek toont aan dat de omgeving waarin we opgroeien een belangrijke rol speelt. We worden als kind vaak aangespoord om het zo goed mogelijk te doen. Deze druk en prestatiedrang kunnen zich later manifesteren in bepaalde patronen waardoor je jezelf onbewust gaat inhouden of afremmen. Ook zien we dat het vaker voorkomt bij wie afwijkt van de norm. Daarom dacht men vroeger dat het vooral een ‘vrouwending’ was, maar dat kwam natuurlijk omdat er op dat moment nog niet zoveel vrouwen waren met topfuncties. Ben je bijvoorbeeld de enige vrouw in een mannenteam, de jongste of oudste medewerker of de enige met een andere huidskleur, dan voel je je al sneller onzeker. Hetzelfde geldt voor ondernemers die bewust kiezen voor een heel specifieke, unieke niche en zichzelf op die manier onderscheiden van de massa.”
Over welke patronen gaat het dan?
“Deze patronen kunnen we linken aan 5 competentietypes; 3 ervan komen vooral voor bij ondernemers. Sommige mensen herkennen zich sterk in één bepaald type, terwijl het bij anderen om een mix van 2 of 3 types gaat.
Eerst en vooral is er de perfectionist. Dat is iemand die bijvoorbeeld zal blijven sleutelen aan een social media post, in plaats van gewoon op die ‘publiceer’-knop te duwen. Er is altijd nog wel een woord dat beter kan, of de afbeelding zit nog niet 100% goed qua kleurenpalet. Door continu te blijven finetunen, ontstaat er steeds meer twijfel en wordt er uiteindelijk vaak niets gepost.
Daarnaast is er de expert. Dit type zien we vaak bij startende ondernemers. Ze volgen de ene opleiding na de andere, om toch maar voldoende zelfvertrouwen te krijgen, terwijl ze eigenlijk al alles weten wat ze moeten weten. Op die manier zetten ze zichzelf helemaal vast. Het zijn vaak wandelende encyclopedieën die ondanks al hun kennis erg onzeker zijn en hun expertstatus niet durven claimen.
Tenslotte is er de natural genius. Dit type leert heel snel en moest op school nooit veel inspanningen doen. Ondernemers die zich hierin herkennen gaan ervan uit dat ze alles ‘moeiteloos moeten kunnen’. Vaak hebben zij een uitzonderlijk talent en ondernemen ze vanuit hun passie. Maar zelfs al ben je buitengewoon getalenteerd: ondernemen gaat nooit helemaal vanzelf. Er is altijd wel een aspect waarvoor je uit je comfort zone moet komen, denk maar aan sales of het pitchen van je idee. De natural genius knapt hierop af, wordt onzeker en blokkeert.
Wat kan je er aan doen?
“Er zijn een aantal tips die voor iedereen gelden, ongeacht welke patronen je ervaart. Mijn belangrijkste advies is om de imposter experience te erkennen en erover te praten. Het is een heel normaal fenomeen, heel veel mensen hebben er last van. Door het voor jezelf te accepteren, maak je het al een stuk minder groot.
En verder is het ook een kwestie van mindset. Dit illustreer ik graag met mijn ‘3 C’s’: competency’s, context en calm. Kijk met een objectieve blik naar al je competenties en wat je al bereikt hebt. Denk niet zoals een imposter, maar als de ambitieuze ondernemer die je tenslotte bent. Focus op waar je naartoe wil. Let ook op de context waarin je imposter experience de kop op steekt. Misschien heb je er enkel last van in bepaald gezelschap? Of wanneer je een bepaalde activiteit moet uitoefenen, zoals een sales call of een presentatie? Ook social media spelen hier een belangrijke rol. Iedereen lijkt succesvol, maar niets is wat het lijkt. Laat je dus zeker niet gek maken door wat je ziet. En tenslotte is het belangrijk om calm te blijven. Blijf ademen. Laat je niet meeslepen door die belemmerende gedachten. Die helpen je business niet vooruit.”
Heb je ook nog tips voor de 3 types?
“Zeker. Mijn advies aan de perfectionist is om het onderscheid leren te maken tussen ‘goed genoeg’ en ‘perfect’. Het verschil tussen beide biedt geen extra meerwaarde voor jouw audience. Stop dus met finetunen om te finetunen, en laat het los. Krijg je feedback, positief of negatief, leer er dan uit en beschouw het als iets waardevols. Die inzichten krijg je nooit als je niets doet en steeds in je veilige bubbel blijft zitten.
De expert nodig ik van harte uit om nu eindelijk eens te springen. Stop met al die cursussen te volgen en boeken te lezen. Schiet in actie. De kennis en ervaring die je op die manier opdoet, is zoveel meer waard dan alle opleidingen bij elkaar. En dat is tenslotte ook waarom jouw klanten voor jou kiezen en waarin je je onderscheidt van anderen.
Aan de natural genius leg ik graag uit dat het heel normaal is dat je voor bepaalde zaken wél moeite moet doen. Het is niet omdat een bepaald aspect niet vanzelf gaat, dat je het kind met het badwater moet weggooien. Er is altijd een leercurve. Ik geef graag het voorbeeld van fietsen: eens je het kan, gaat het vanzelf, maar je hebt het ook ooit moeten leren.
Conclusie: wil je je niet laten verlammen door de imposter experience, dan moet je op een andere manier gaan denken en vooral: aan de slag gaan. Begin met kleine stapjes. Plaats die post, schrijf die blog of bel die klant. Je zal merken dat je zelfvertrouwen groter wordt en dat die onzekerheid nergens voor nodig was.”
Waardevolle tips waarbij ik me alleen maar kan aansluiten. Ik zie vaak mooie content verloren gaan omdat ondernemers zich nog te veel inhouden en zich laten ompraten door hun innerlijke criticus. Ik heb het al eerder gezegd: het zijn juist die teksten waarover je extra onzeker bent of waarvan je denkt ‘dit is erover’ die net wel waardevol zijn om te delen. Want ze zijn 100% geschreven vanuit je essentie, en dat is dé manier waarop je raakt en verbindt.
